De Belgen komen eraan met nieuwe generatie achterboegbeeld Bart Swings

De Belgen komen. Da's op zich niks nieuws, want het is een ontwikkeling die al een aantal jaar gaande is. Als voetballand zijn we al voorbijgestreefd door onze zuiderburen, die al enkele jaren boven Nederland bivakkeren op de FIFA-ranking. De hockeyende Belgen zijn in tien jaar tijd over Nederland heen gedenderd en nu wereldkampioen. Zelfs op de golfbaan domineren de Belgen. Nu zijn ze bezig aan een opmars op de schaats, met natuurlijk Bart Swings voorop.

Bart Veldkamp maakte eind vorige eeuw van de term 'schaatsbelg' een volledig ingeburgerd woord. Iedereen wist meteen waar je het over had: een schaatser die oorspronkelijk niet de Belgische nationaliteit bezat, maar wel voor dat land internationaal uitkwam. Veldkamp kreeg nog navolging van André Vreugdenhil, maar daarna stierven de 'schaatsbelgen' langzaam uit.

Misschien maar goed ook, want dat bood wel de ruimte aan échte Belgen om zich te ontplooien, zodat onze zuiderburen nu internationaal meedoen met eigen rijders. En hoe. Bart Swings (29) is de onbetwiste exponent van het Belgische schaatsen. Vanuit de inlinesport bekwaamde hij zich in het rijden op ijs. Op wieltjes grossierde Swings in wereldtitels, op de schaats veroverde hij een zilveren medaille in de mass-start tijdens de Olympische Spelen in PyeongChang.

Met zijn prestaties heeft Swings de weg vrijgemaakt voor andere Belgen met ambities op de schaats. Daarvan is bondscoach Jelle Spruyt overtuigd. ,,Swings is een grote hulp geweest. Als je ziet dat dames vanuit het relatieve niets direct kunnen instappen in een programma, is dat alleen mogelijk omdat Bart Swings ook vanuit het inlinen kwam en getoond heeft dat als je op skeelers iets kunt de stap naar goede prestaties op de schaats niet ondenkbaar is. Daardoor denk ik dat de mensen die nu komen het iets eenvoudiger hebben. De weg is al een beetje vrijgemaakt. Iedereen weet nu welke route je moet volgens om in aanmerking te komen voor subsidies en beurzen als je iets wilt in het schaatsen.''

Projecten

De Belgen hebben bovendien diverse projecten opgezet om schaatsen te stimuleren en de voorwaarden te scheppen om daarin tot aansprekende prestaties te komen. Het voornaamste project is BeGold, vertelt Jeroen Straathof, die sinds januari als technisch directeur verbonden is aan de Belgische bond en daar verantwoordelijk is voor langebaanschaatsen, shorttrack en kunstrijden.

Straathof, die natuurlijk als voormalig topschaatser weet wat er nodig is om te presteren op topniveau, was positief verrast door wat hij aantrof in België. ,,Het is ongelooflijk welk niveau er is op langebaan en shorttrack op basis van de faciliteiten en mogelijkheden die men heeft'', stelt hij. De programma's doen hun werk, ziet Straathof. ,,Als je kijkt naar het Belgische shorttrack, dan zijn ze vanaf vorig seizoen enorm gaan werken met het centrale programma BeGold in Hasselt. Je ziet dat ze daar nu al de vruchten van plukken.''

Recent was hij ook aanwezig bij sessies van het Belgisch Olympisch Comité. ,,Daar waren we met een aantal technisch directeuren bijeen. Er werd deels gesproken over de Spelen in Tokyo, maar ook al over Peking 2022. De Belgen hebben ambities rond teamsporten, kijken bij shorttrack naar relay mannen en mixed relay, maar bij de langebaan naar ontwikkelingen rond de teampursuit. Daar zit op korte termijn potentie in.''

Complexer

De structuur in België is een stuk complexer dan in Nederland. Waar bij ons schaatsers gewoon te maken hebben met de KNSB of een onder de KNSB vallend gewest, kennen de Belgen eigenlijk twee bonden. De eerste is de KBSF, de Koninklijke Belgische Snelschaats Federatie, legt Straathof uit. ,,Die is aangesloten bij de ISU en van daaruit doen sporters ook mee aan internationale wedstrijden. Daarnaast is de topsport in België zodanig ontwikkeld dat met name vanuit Vlaanderen financiering mogelijk is. Je hebt de Vlaamse Schaatsunie, de VLSU, en vanuit hun perspectief ben ik ook aan het werk om het Belgische schaatsen te ontwikkelen.'' Het overkoepelende Sport Vlaanderen en het Belgisch Olympisch Comité (BOIC) zijn de twee financiers van de schaatsprogramma's. ,,In Belgische termen zijn dat de prestatieprogramma's en de ontwikkelprogramma's. Daarnaast is er een aantal unieke programma's, zoals voor shorttrack in Hasselt dus BeGold.''

Waar de Belgen nu staan in dat hele traject hangt ervan af hoe je het bekijkt, stelt Jelle Spruyt. ,,Het traject van Bart Swings is natuurlijk al een heel stuk verder dan dat van de dames die net begonnen zijn met schaatsen.'' Maar Spruyt herkent wel het duidelijke knelpunt in alle schaatstrajecten. ,,Het gebrek aan banen. Zolang er in België geen eigen baan is wordt het heel moeilijk in het schaatsen goede opvolging te hebben. Hier en daar hebben we wel goede resultaten, en er is ook een aantal jongens dat heel graag wil schaatsen, maar ze moeten altijd uren in de wagen zitten of wekenlang van huis zijn omdat ze naar Inzell, Erfurt of Heerenveen moeten. Dus als de vraag is op welk punt we staan in het traject, dan zeg ik dat we op het punt staan waarop echt een eigen baan nodig is.''

Politiek

Daar wordt wel aan gewerkt, weet Spruyt. Maar hoe concreet dat is, hoe serieus, dat durft hij niet te zeggen. ,,Er wordt veel over verteld, maar het is wel politiek hè. Alles zeggen en beloven, maar uiteindelijk de helft of misschien helemaal niets waarmaken. Toch heb ik voor het eerst sinds een paar jaar het gevoel dat het iets concreter is. Ik hoop in ieder geval dat ze nu doorgaan met ontwikkelen.'' Ook over een locatie is nog geen zekerheid. ,,Volgens de laatste geruchten, en meer dan dat zijn het echt nog niet, zou het in Hasselt zijn.'' Dat is iets ten westen van Maastricht en altijd beter dan wat de Belgen nu allemaal moeten ondernemen om op een baan van vierhonderd meter te trainen. Breda is dan over het algemeen het dichtste bij. ,,Een deel van de jongeren traint daar ook, maar mannen als Bart Swings en Mathias Vosté zitten in Heerenveen of Inzell. In ieder geval altijd in het buitenland.''

Het Belgische schaatsen is natuurlijk vooral Bart Swings. Hij is een Bekende Belg geworden, legt Straathof uit. ,,Als je het over de schaatsen Belg hebt, weet iedereen wel wie er wordt bedoeld.'' De prestaties van Swings spreken ook tot de verbeelding. Door zijn medailles en titels gaan er nu deuren open die lang gesloten bleven. Schaatsen zit niet in het DNA van de Belgen, zoals dat in Nederland wel het geval is. Stap op een fiets en je hebt belangstelling, stap op het ijs en niemand kijkt op. Tot je succes hebt. ,,De Belgen zitten nog niet echt voor de buis als Swings schaatst, maar een omroep als Sporza volgt hem wel met serieuze belangstelling.''

Toekomst

En het is een misvatting te denken dat er achter Swings een hele tijd niets komt. Jelle Spruyt werkt inmiddels met een aantal rijders waarbij er zeker een aantal met toekomst zit. Grootste parel is Jason Suttels. ,,Hij is veruit de beste achter Bart Swings'', vertelt Spruyt. ,,Hij is al vier of vijf keer wereldkampioenen inlineskaten geworden bij de junioren, traint nu veel met Bart Swings en maakt ook op dat vlak stappen. Maar er zijn meer jonge gasten die op de deur kloppen, ook vanuit het inlineskaten. Daar zit een redelijk potentieel. Peking komt voor die generatie te vroeg, maar we kunnen ons zeker richten op de volgende Spelen over zes jaar.''

Straathof ziet die mogelijkheden ook. ,,We hebben echt parels rondrijden, zoals ik dat altijd noem. De Belgen hebben echt kansen als ze deze rijders op de goede manier gaan begeleiden. Met mijn komst en het maken van structuur worden er dingen veranderd. Zoals altijd geeft dat ook weerstand, maar het is mijn taak met clubs, trainers, coaches en rijders de positieve dingen die er zijn verder uit te bouwen.''

Uitdagingen

Daar zitten nog wel wat uitdagingen in, weet de Nederlander. ,,De grootste is misschien wel hoe je programma's zo kunt maken dat je jonge talentvolle schaatsers misschien in combinatie met inlineskaten nu al zo kunt begeleiden dat je ze over vier jaar op een internationale wedstrijd ziet.'' In ieder geval constateert Straathof dat – zoals eigenlijk altijd – succes dingen losmaakt. ,,In België is ook iets aan de hand nu. Dat zie je rond de shorttrackteams. De mixed relay wordt vierde in de A-finale van een wereldbeker, dat maakt iets los bij zowel het BIOC als Sport Vlaanderen. We hebben parels in handen. Nu nog een goed programma op een goede manier uitrollen en dan hebben we daar misschien kansen.''

De focus van Jelle Spruyt ligt geheel op de langebaan, op het klaarstomen van opvolgers en collega's van Bart Swings. ,,Zeer uitdagend om nu bondscoach te zijn'', vindt hij. ,,Als je kijkt naar Bart Swings, dan is hij enorm fit. Maar schaatstechnisch blijft het heel moeilijk. We zitten nu een aantal seizoenen in het schaatsen, maar het blijft gewoon een heel moeilijke sport. Dat is soms heel frustrerend, maar soms ook heel leuk. Hangt er net vanaf aan welke kant van de medaille je valt.''