Einde aan 600 lange dagen

door Eric Korver
Maar liefst twintig maanden zit er tussen de laatste wedstrijd van de marathonschaatsers en de eerste race van deze winter in Amsterdam. Twintig maanden die hun sporen hebben nagelaten in het landschap van de marathonschaatser. De impact is groot geweest, stelt Willem Hut, disciplinemanager marathon bij de KNSB. ,,Maar ik denk dat we nog steeds niet kunnen overzien hóe groot.’’
We moeten terug naar 29 februari van het vorig jaar voor de laatste race van de marathonschaatsers. Leeuwarden, een avond zoals zovelen. Gary Hekman sleepte weer eens een dagzege binnen, en Bart Hoolwerf werd gehuldigd als winnaar van het klassement van de Marathon Cup. Niemand kon vermoeden dat er een winter zou volgen waarin geen enkele marathonschaatser ook maar één slag deed in competitieverband. Willem Hut slaakt een diepe zucht. ,,Ik heb laatst eens zitten rekenen’’, zegt hij. ,,We hebben bijna zeshonderd dagen geen wedstrijd gereden. Man, wat een eind.’’
In die zeshonderd dagen zijn er weinig dagen voorbijgegaan waarin Hut níet met de marathon bezig was. Het was, stelt hij, zelfs hectisch te noemen. ,,Ondanks dat we geenkeer los zijn geweest.’’ Maar met name herfst en winter kostten hem veel energie. ,,Dat iets energie kost is totaal niet erg. Dat hoort erbij. Maar ergens veel energie instoppen en geen resultaat zien, dat is echt wel zwaar. Op het moment dat afgelopen winter duidelijk was dat er geen helemaal geen seizoen zou komen, heb ik geprobeerd de knop om te zetten naar het volgende seizoen. Pas toen merkte ik dat het allemaal, veel meer energie had gekost dan ik zelf dacht.’’

Teleurstelling
Niet méér dan in een normaal seizoen, vervolgt hij, maar wel ánders. ,,Elke keer die teleurstelling, geen stap verder komen en wel telkens die hele voorbereiding doen. Een reguliere voorbereiding vergt al tijd, maar nu kwam er nog eens de coronahectiek bij. Je kon niks voorspellen, kon geen drie weken vooruitkijken. Na elke nieuwe maatregel moesten de plannen weer worden aangepast, en een paar weken later kon je dat opnieuw doen. Als je puur kijkt naar de wedstrijdkalender denk ik dat ik aan het einde van de rit makkelijk vijfentwintig verschillende kalenders in elkaar heb gedraaid. Dar word je compleet tureluurs van.’’

Hut was wekenlang bezig met maar één doel: waar lagen nog mogelijkheden zodat het marathonpeloton in ieder geval nog íets kon rijden? ,,Het NK op natuurijs was daarin het laatste station, maar daarvoor hebben we al vele keren geanticipeerd op nieuwe situaties, op aanvullende regels, om maar eventueel los te mogen gaan.’’ Begin december incasseerde Hut daarin een flinke dreun. ,,Het moment waarop we hoorden dat de sport niet op de lijst van topsportcompetities stond, was echt een deceptie. Daar hebben we met z’n allen een flinke knauw van gekregen. We zijn nog druk in de weer geweest om te kijken wat we daar nog aan konden doen, hebben daar veel tijd en energie in gestoken. Maar ook dat lukte niet. Die dag heb ik mijn laptop echt wel even in de hoek gesmeten. Daarna moet je toch even ademhalen en weer door.’’

Minister-president
Het niet doorgaan van het NK op natuurijs, waarvan het er lang naar uitzag dat dit wél zou lukken, kwam daar nog eens bovenop. ,,De teleurstelling in december was al heftig, maar het niet houden van dat NK kwam dubbel zo hard aan, omdat we dat echt niet zagen aankomen. Er waren zóveel mensen mee bezig geweest, het was bizar op welk niveau er werd overlegd. En natuurlijk weet je dat het nog lang geen gelopen race is, maar dat er op een gegeven moment over marathonschaatsen werd gesproken in de persconferenties van de minister-president had ik nooit voor mogelijk gehouden. Op een gegeven moment was er zelfs dagelijks een call van onze directeur met de minister over dat NK. Bizar. Maar dat er op dat niveau werd gesproken, was voor ons wel een teken dat er werkelijk een kans was dat het NK doorging. Daarom kwam de klap zo hard aan dat er uiteindelijk toch een streep doorheen ging. Zo werd het teleurstelling op teleurstelling. Voor de rijders, voor de ploegen, maar zeker ook voor ons.’’

Een steeds terugkerend criterium dat niet in het voordeel sprak van de marathonsport was het ontbreken van het labeltje ’topsport’ op het marathonschaatsen. Binnen de KNSB wordt de marathon wel gekenmerkt als topsport, maar dus niet bij NOC*NSF en evenmin bij het ministerie van VWS. En precies dat was de grond onder elke beslissing om de marathonpelotons van het ijs te houden. ,,Waar normaal het ontbreken van die status slechts bepaalde gevolgen heeft, waren de consequenties nu immens. Maar daar is ook wel iets misgegaan en daarom zijn we wel bezig met de vraag hoe dat nu zit. In het voorjaar hebben we vanuit het bondsbureau een proces in het leven geroepen en verschillende werkgroepen geformeerd, allemaal hangend onder de noemer Proces Marathon Topsport. Er is gesproken met de platforms van de pelotons, er is gesproken met NOC*NSF. Maar tot op heden staan we nog steeds niet op die lijst.’’

Plichten
Dat, legt Hut uit, komt mede omdat er op dit moment geen belang achter zit. ,,Sterker, omdat de versoepelingen verder zijn gegaan dan gedacht, hebben bepaalde bonden nu zelfs gevraagd om te worden afgevoerd van die lijst. De status ‘topsport’ brengt namelijk niet alleen rechten met zich mee, maar ook plichten. Dat we niet op de lijst staan heeft voor nu geen enkel negatief gevolg. Maar toch is de KNSB inmiddels op alle niveaus aangeschoven om het marathonschaatsen op de tafel te brengen.’’

Dat is niet zonder reden. Want ook Willem Hut beseft maar al te goed dat zijn sport een flinke klap heeft gekregen van een winter zonder wedstrijd. ,,Het niet doorgaan van één seizoen heeft al een behoorlijke impact, maar een tweede verloren seizoen zou desastreuze gevolgen hebben voor de sport. En dan kunnen we nu de gevolgen nog maar beperkt zien, en zijn die misschien wel groter dan we nu met elkaar kunnen inschatten.’’

Hut signaleert de zichtbare consequenties, die voor iedereen helder zijn. Het peloton van de Topdivisie mannen is niet alleen gedecimeerd, maar ook nog eens onthoofd. Liefst achttien rijders haakten af, onder wie absolute toppers als Bob de Vries, Arjan Stroetinga, Erik Jan Kooiman en Frank Vreugdenhil. Een kwalitatieve aderlating naast het kwantitatieve verlies. ,,Tegenover die achttien rijders die wegvallen staan slechts drie nieuwe rijders. De Topdivisie van de heren heeft nu op papier vijftig deelnemers staan, en die kunnen niet eens allemaal starten. Met acht ploegen keer zes rijders praat je over maximaal 48 schaatsers. Daarentegen barst het peloton van de Beloften uit z’n voegen, omdat er talenten zijn die zijn doorgegroeid en een nummer hebben aangevraagd voor die groep. Dus we hebben niet de uitstroom, maar wel de instroom. Het peloton van de Beloften telt meer dan negentig rijders. Ik hoop na dit seizoen ook op een flinke doorstroming naar de Topdivisie.’’Balans

Balans
,,In de Topdivisie dames zijn er soortgelijke problemen. Daar hadden we nog te maken met de gevolgen van de invoering van de Beloften. Er moest nog balans in de verschillende groepen komen, maar dat hele proces is nu verstoord. Bij de laatste race in Leeuwarden hadden we op papier nog 85 rijdsters in de Topdivisie, afgelopen winter waren dat er 75 en nu leek dat aantal heel lang richting de 65 te gaan. Dat heeft zich nog wel een beetje hersteld, waardoor we denk ik uitkomen op zeventig rijdsters. Maar ook daar zien we dus een afname en een verstoring van het proces.’’

En dan heeft hij het, stelt Hut, alleen nog maar over de schaatsers zelf. ,,Bij de sponsoren heeft een winter zonder wedstrijden natuurlijk ook gevolgen gehad, net als de hele pandemie voor hun ondernemingen. Maar ook in de organisatie voelen we dit. Baancommissies, juryleden; allemaal wisselingen. Over de hele linie heeft afgelopen winter impact gehad. En dan kunnen we maar in beperkte mate zien welke impact. Ik denk dat we de komende tijd zeker nog achter dingen komen die we niet hadden voorzien.’’

Plannen

Al vorig najaar, toen nog nauwelijks helder was hoezeer de marathonsport zou worden getroffen, werd binnen de KNSB gesteld dat met elke handeling, met elke stap ook moest worden gekeken naar het komende seizoen en naar de seizoenen daarna. ,,We wilden alles goed in plannen verwerken, zodat het niet een compleet verloren seizoen zou zijn en er in bepaalde mate nog wat rendement kan komen op wat we nu allemaal bedacht hebben. Wat konden we nog naar een hoger niveau brengen? Omdat we niet mochten rijden, hebben we daar tijd ingestoken.’’

Dat er in Amsterdam eindelijk weer een startschot voor een marathonwedstrijd mag worden gegeven, is een verademing voor iedereen. ,,Wat zal dat mooi zijn’’, mijmert Hut hardop. ,,Gewoon weer rijden in Amsterdam, op de Jaap Edenbaan. Die eerste wedstrijd van een seizoen is altijd wel wat hectisch, met nieuwe mensen en nieuwe dingen. Maar iedereen zit daarop te wachten, ik ook. Ik heb dit echt gemist. De wedstrijden, de rijders, de ploegen, het hele spel, zelfs ook de jury. Ik heb er ontzettend veel zin in.’’