De harde les van Patrick Roest

Patrick Roest is één van de grootste schaatsers van de wereld, en momenteel misschien zelfs wel de grootste. Hij leidt in ieder geval in de adelskalender, de optelsom van persoonlijke records over de afstanden van de vierkamp. Drie jaar op rij kroonde hij zichzelf tot wereldkampioen bij de allrounders. Prachtige cijfers. Maar er is een schrijnend hiaat in de erelijst van Roest. Nog nooit slaagde hij erin een wereldtitel te veroveren op een individuele afstand.

Ook afgelopen winter in het eigen Thialf ging het mis. De Zweed Nils van der Poel zette persoonlijk een streep door de gouden kansen van Roest op de vijf en tien kilometer. Op de eerste afstand was er nog wel zilver, maar op de tien kilometer zakte Roest door het ijs waar Van der Poel met een fenomenaal wereldrecord de gevierde man was. Dat, vertelt Patrick Roest (25), houdt hem wel wakker. ,,Wakker en scherp. Nee, ik heb er niet letterlijk niet van geslapen. Natuurlijk, ik baalde onwijs en ik maakte me er ook wel een beetje druk over. Maar daar kan je niet te lang in blijven hangen. Je moet dóór. Eerst in de zomertrainingen, en dan dit seizoen weer laten zien wat je waard bent.’’

Gevaarlijk
Van der Poel, de Zweed met Nederlandse roots, staat in ieder geval op het vizier van Roest, dat is duidelijk. ,,Ik weet dat hij heel gevaarlijk is, maar weet ook dat ik op een goede dag hem op de vijf kilometer gewoon kan verslaan. Maar als hij op de tien kilometer doet wat hij in Thialf deed, wordt het heel lastig. Maar ik train hard om uiteindelijk ook dat te kunnen doen.’’

Van der Poel kon tijdens het WK in Thialf nog in de betrekkelijke luwte presteren. De aandacht lag nog niet op hem, maar was vooral gericht op Roest. Dat is sindsdien anders. Internationaal zijn nu de ogen gericht op de Zweed, en daarmee wordt wellicht wat druk weggenomen van de schouders van de boerenzoon uit Lekkerkerk. Roest haalt de schouders op. ,,Ach, druk is voor mij nooit het probleem geweest. Die leg ik uiteindelijk vooral mezelf op. Ik denk dat er niet veel verandert voor mij. Ik heb ook nooit het gevoel dat ik te zenuwachtig ben ergens voor. Het is achteraf meer zo dat ik de route naar dat WK te gek heb gedaan. Ik was op dat moment onwijs goed, en dat gevoel wilde ik elke training weer hebben. Daardoor doe je in die trainingen dus net even te gek. En op het moment dat het moest gebeuren, was ik niet in topvorm, was ik gewoon moe.’’

Probleem
Het is het klassieke gevaar van topsporters. Als ze heel goed zijn, willen ze dat ook heel graag laten zien. ,,Dat is wel het probleem’’, beaamt Roest. ,,De dwang om te presteren, daar moet je niet in doorslaan. Die moet je in wedstrijden hebben, niet in trainingen. Dat is wel een harde les geweest.’’ Want hij sloeg daar soms wél in door, vervolgt Roest. ,,Je wilt altijd het goede gevoel houden, wilt altijd snelle rondjes schaatsen. Dáárin sloeg ik door. Dat wilde ik ook in trainingen maar blijven doen. Niet nodig, want daardoor wordt een makkelijke training uiteindelijk ook gewoon zwaar. Hoe harder je gaat rijden, hoe meer druk er op je benen komt. Als je dat maar blijf doen, word je uiteindelijk vanzelf wel een keer moe.’’

Patrick Roest evalueerde uiteraard zijn seizoen en vooral dat WK met coach Jac Orie, en samen konden ze de vinger op de zere plek leggen. ,,Je weet natuurlijk wel een beetje waar het zat’’, vertelt Roest. ,,Maar als je zo met elkaar spreekt, het erover hebt, dan weten we nu ook met elkaar wat je niet moet doen. Het komt erop neer dat ik me rustiger moet houden in trainingswedstrijden. Dat is eigenlijk het beste advies. Niet elke wedstrijd volle bak erin. Natuurlijk kan ik wel het beste van mezelf laten zien, maar op een verstandig schema. Niet vol erin gaan zodat je de laatste twee rondjes niet meer vooruit te branden bent.’’

Daar zal ook op worden ‘gehandhaafd’. Met andere woorden, Orie houdt actief een oogje in het zeil of zijn rijder het niet te gek maakt. Roest, met een lach: ,,Als Orie nu ziet dat ik iets doe wat niet verstandig is, zal hij naar me toekomen en zeggen dat ik me rustig moet houden, dat het nog niet hoeft. Na de training hoor ik dan weleens dat het leuk is dat ik zo hard kan, maar dat het nog niet nodig is. Of zelfs voor een training. Laat hij weten dat 28,5 genoeg is die dag en dat het echt niet harder hoeft. Zo zijn we er dus echt wel meer mee bezig.’’

Verstandig
In wedstrijd geldt hetzelfde verhaal. Ook dan moet het gezond verstand prevaleren boven de aangeboren drang om álles op het ijs te leggen. ,,Niet met een ronde 28-laag erin gaan op de vijf kilometer en dat het vervolgens de dood of de gladiolen is of ik dat volhoud of niet. Verstandig erin gaan en dan bekijken of ik kan afbouwen, vasthouden of het schema iets laten oplopen als het een zware dag is. Dat inhouden is lastig voor me, maar mijn grootste valkuil is wéér doen wat ik de afgelopen jaren heb gedaan.’’

Patrick Roest heeft daartoe ook een stap genomen die in de schaatswereld nog niet zo gebruikelijk is, maar bij andere sporten inmiddels volledig geaccepteerd is. Hij zocht contact met een mental coach. Dat is best een stap voor een nuchtere boerenzoon. ,,Ik heb nooit echt het gevoel gehad dat ik die nodig’’, zegt Roest. ,,Maar na vorig seizoen heb ik daar met Jac Orie over gesproken. Hij dacht dat het wél iets voor me was. Uit mezelf zou ik dat niet zo snel doen, maar ik wilde het wel proberen. Als ik het beste uit mezelf wil halen, helpt dat misschien. Daar zijn we dus in de afgelopen maanden mee aan de gang geweest, en we zijn er nu nog steeds mee bezig.’’

Roest is nog wat afwachtend over het effect van de sessies. ,,Het zal moeten blijken of het helpt’’, stelt hij. ,,Maar ik vind het vooral prettig dat er interessante dingen naar voren komen. Geen dingen die ik nog niet wist, maar waarvan ik wel blij ben dat ik die met iemand kan bespreken die dat dan ook weer terugkoppelt naar mijn trainers, omdat het dingen zijn die ik zelf niet heel snel zou zeggen. Ik denk dat dit me gaat helpen in de voorbereiding naar belangrijke wedstrijden.’’

Persoonlijks
In de schaatssport zijn mental coaches nog geen gemeengoed, weet ook Roest. ,,Je hoort het niet heel vaak omdat het iets persoonlijks is. Ik zou ook niet weten welke schaatsers dit ook doen. Zelf kwam ik ook niet op dat idee omdat ik niet het geval had dat het aan het mentale lag. Maar het is meer dan het mentale aspect dat je bespreekt. Sommige dingen zijn goed om te zeggen omdat die anders nooit ter sprake zouden komen. Het is in ieder geval niets om je voor te schamen. Je doet alles voor een goede prestatie, en als dat er ook bij hoort, dan hoort dat er ook bij.’’

Als in topsport details beslissend zijn, kan mentale hulp misschien net dat verschil maken. ,,Het kan helpen. Ik denk dat je dit misschien niet nodig hebt als je in topvorm bent, maar om in topvorm te komen is dat mentale deel zeker wel belangrijk. Dat is in ieder geval wat voor mij helpt, maar dat zal voor elke sporter anders zijn.’’

Eén van de lessen is wellicht dat Roest niet te veel meer bezig moet zijn met wat er is gebeurd. Dat WK in Thialf kan hij niet meer veranderen. ,,Ik weet nu dat ik drie WK’s niet deed wat ik moest doen. Dat is onwijs zuur, komt ook bij mij hard aan. Maar dit is een nieuw seizoen, een ander seizoen, een olympisch seizoen. En ik probeer daarin weer het beste uit mezelf te halen, maar wel op een iets andere manier.’’

De vijf kilometer is daarin het belangrijkste voor hem, vervolgt Roest. Hij wil niet te veel focus leggen op drie afstanden. ,,Als ik in topvorm ben, weet ik dat ik ook op die andere twee kan meedoen, maar ik heb geen idee wat ik dit seizoen moet verwachten en hoe goed die andere jongens zijn. Van Nils van der Poel moet ik ook maar zien wat hij nu kan. Vorig jaar was natuurlijk een apart seizoen. Eigenlijk kan alles wat ik vorig jaar heb gezien deze winter anders zijn.’’

Antwoorden
Bij het NK in Thialf kreeg Roest wel een paar antwoorden. Hij weet nu in ieder geval dat rivaal Jorrit Bergsma er goed op staat. Hij moest de Fries zowel op de vijf als de tien kilometer voor zich dulden. Ongerust wordt hij daar nog niet van, stelt Roest. ,,Met de tijden van Bergsma houd ik me niet bezig. Ik wil bij mezelf blijven en zorgen dat ik in het kwalificatietoernooi goed ben. Dan zien we wel hoe dicht we bij elkaar zitten. Maar voor mijn gevoel zit er echt veel meer in, zeker qua vorm. Nu was ik al blij dat het op de tien kilometer technisch beter liep dan op de vijf kilometer. Dat kan ik mooi meenemen naar de Worldcups. Dan kan ik in die wedstrijden een betere vorm zoeken, want uiteindelijk moet het in december echt gebeuren.’’

En dan gaat uiteindelijk het vizier op Tokio. Ook Roest ziet dat op meerdere plekken in de wereld de besmettingscijfers weer oplopen, maar twijfels over het doorgaan van de Spelen in Peking heeft hij eigenlijk niet. ,,Je zag hoe goed het deze zomer in Tokio ging, dat was goed georganiseerd. China wil natuurlijk ook graag iets moois neerzetten, en ik denk niet dat ze dat willen uitstellen.’’ Waar Tokio het nog moest doen zonder toeschouwers, is er straks in Peking wel publiek, al worden alleen toeschouwers van het Chinese vasteland toegelaten. Roest, met een lach: ,,Ze willen waarschijnlijk alles doen om het vol te krijgen, maar ik ben bang dat het geen echte schaatsfans zijn.’’