Kunstijsbanen De Meent en De Uithof jubileren

door Rijcko Treep

Nederland heeft een rijke schaatshistorie, daarmee vertellen we niemand iets nieuws. Het moderne deel van die historie is voor een groot deel gestoeld op de aanwezigheid van kunstijsbanen, en op dat gebied is de positie van ons land uniek. Nergens ter wereld zijn zóveel kunstijsbanen als in Nederland. De Jaap Edenbaan is de oudste, maar De Meent en Alkmaar en De Uithof in Den Haag tekenen inmiddels elk ook al voor een halve eeuw.

Eerst maar eens kijken naar De Meent, die ietsje ouder is dan de Haagse broer. De eerste aanzet tot de bouw van een ijsbaan in Alkmaar stamde al uit 1966, toen een comité van liefhebbers kwam met een plan om een kunstijsbaan te realiseren in de kaasstad. Dat kreeg een jaar later meer vorm met de oprichting van de Stichting IJssport Noordholland, die zich bemoeide met de financiering. Een lening en een bijdrage van de gemeente Alkmaar gaven het laatste zetje, zodat er kon worden begonnen met de bouw.

Er werden door de provincie Noord-Holland wel voorwaarden verbonden aan een financiële bijdrage. Er moesten namelijk wel giften komen van bedrijven en particulieren. Dat via een bewijs van deelname. Eén van die stukken werd gekocht door Meindert Brugman. ,,Ik was een jaar of 16 of 17 toen er artikelen in de krant stonden dat je een aandeel kon kopen. Het geld dat hiermee werd verdiend werd mede gebruikt om de ijsbaan te realiseren. In die tijd keken we veel naar Ard en Keessie. Wij zaten altijd te wachten op natuurijs. Dat kwam er lang niet elke winter. Nu waren er plannen voor een ijsbaan hier in de buurt. Dat was natuurlijk super.’’

De bouw van de overkapping in de Meent in 2000- Jaap Schoen

Wind en zee
Zes jaar na de eerste aanzet werden de poorten geopend. Op 14 februari 1972 werd er voor het eerst geschaatst. De Meent was in die jaren gewoon een open baan met een paar bankjes langs de kant om de schaatsen onder te binden. Door de open situatie en de ligging niet ver van zee was ijs niet altijd een zekerheid. Als het te warm was en er te veel wind stond, konden de schaatsliefhebbers weer rechtsomkeert maken.

Dat veranderde met de eeuwwisseling. In navolging van enkele andere banen werd in Alkmaar besloten De Meent te voorzien van een overkapping. En niet alleen dat: ook de zijkanten werden dichtgemaakt, waardoor de wind niet langer vrij spel had. In 2000 werd De Meent heropend in de huidige situatie, waarna zo’n zeven jaar geleden nóg een renovatie volgde waarbij vooral de entree en het uiterlijk werd aangepakt.

Maar ruim voor die tijd kende De Meent al z’n hoogtepunten. In zowel 1977 als 1982 reisden de beste sprinters van de wereld naar Alkmaar om uit te komen in het wereldkampioenschap voor sprinters. Nederlands succes was er daarbij niet, wél een fameuze naam als winnaar van de eerste toernooi. Niemand minder dan Eric Heiden werd gekroond tot wereldkampioen. Het was zijn eerste van vier sprinttitels op rij. In 1982 sprak de winnaar veel minder tot de verbeelding: de Rus Sergej Chlebnikov. Bij de vrouwen gingen de Canadese Sylvia Burka en de Russische Natalja Petroeseva de boeken in als kampioenen.

Den Haag
De volgende jubilaris staat in Den Haag. Daar werden na een lange aanloop vol hobbels op 2 januari 1973 officieel de poorten geopend, na ruim twee jaar bouwen. Het splinternieuwe complex in het poldergebied De Uithof lijkt meteen een walhalla voor topschaatsen, zeker nadat met Amerikaans geld grote tribunes worden gebouwd. Maar de ‘wilde’ wedsrtrijden voor betaalde schaatsers als Ard Schenk en Kees Verkerk resulteren in een jarenlange ban van de Haagse baan door KNSB.

Daaraan komt in 1979 een einde als het WK voor vrouwen wordt toegewezen aan De Uithof. Beth Heiden komt langs en rijdt alle baanrecords uit de boeken. In 1986 komen de vrouwen nogmaals langs en dan gaat de beruchte Duitse Karin Kania er met de wereldtitel vandoor. De mannen strijden twee keer om een Europese titel in Den Haag. In 1983 gaat Hilbert van der Duim als winnaar de boeken in, en in 1988 is dat de Zweed Tomas Gustafson. De Uithof huisvest verder tal van nationale topwedstrijden.

Aan het einde van de jaren tachtig is het gedaan met het open karakter van De Uithof. Er komt een overkapping boven de baan. Tien jaar later wordt aan het complex een skibaan, een kartbaan en een klimhal toegevoegd. Kort na de eeuwwisseling wordt voor het laatst een Worldcup gereden op het Haagse ijs. Shani Davis wint de 1500 meter in een baanrecord dat nog steeds staat.

De Uithof wordt ook regelmatig getroffen door leed. In 2004 is er een grote brand, waarbij de ijshockeyhal, het horecagedeelte en de fitnessruimte verloren gaan. Een paar maanden later wordt de herbouwde hal alweer geopend. In 2010 gaat De Uithof failliet en nog datzelfde jaar stort een deel van het dak boven de funbaan in na hevige sneeuwval. Maar het Haagse ‘IJspaleis’ overleeft alle tegenslag en viert dit jaar gewoon het 50-jarig bestaan.

 - De Uithof in de eerste jaren, met de grote tribunes.